Yunus Emre Enstitüsü, Türk Dil Kurumu, Ankara Üniversitesi ve Kazan Federal Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü ile Kazan Tarih ve Şarkiyat Enstitülerinin işbirliğiyle ünlü din âlimi, düşünür ve seyyah Abdurreşid İbrahim'in anısına düzenlenen sempozyum sona erdi.

Kazanlı aktivist Abdürreşid İbrahim’in çalışmaları ve fikirlerinin değerlendirildiği “III. Abdürreşid İbrahim: Geçmişten Günümüze Rusya Müslümanları ve Matbuat Hareketleri”  adlı sempozyum, Rusya’ya bağlı Tataristan Cumhuriyeti’nin başkenti Kazan’da 26-29 Haziran 2015 tarihleri arasında gerçekleştirildi.

Sempozyumun açılış konuşmasını yapan Yunus Emre Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Hayati Develi, Tatar modernleşmesinin Tatar aydınlarının başlattığı ve devam ettirdiği matbuat hareketleri sayesinde olduğunu belirterek alfabe yenilenmesinin ve kültürel değişiminin de başladığını söyledi.

Prof. Dr. Develi, 20. yüzyıl başlarında Türk dünyası entelektüelleri arasında daha sıkı bir iletişim olduğunu, çağdaş dünyada ise bunu gerçekleştiremediklerini ifade ederek, sempozyumun asıl amacının önceki birikimlerin nasıl meydana geldiğini ve bu tecrübeyi bir sonraki nesle nasıl aktarılacağının yollarının bulunması olacağını kaydetti.

T.C. Kazan Başkonsolosu Turhan Dilmaç, Rusya Müslüman basın hayatının ilginç yönlerinden bahsederek şöyle devam etti: “Kur’an-ı Kerim Mısır’da okundu, İstanbul’da yazıldı, ancak Kazan’da basıldı. Kazan bu yönüyle zengin bir matbaa, dolayısıyla basın hayatına sahiptir. Tatar aydınları arasında Abdürreşid İbrahim, basınla dikkatli bir şekilde ilgilenmiştir. Birkaç gün boyunca bu sempozyum ile İbrahim’in çalışmalarının değerlendirilmesi isabetli olacaktır”.

Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Prof. Dr. Derya Örs de, geçen yıl Japonya’nın başkenti Tokyo’da “Abdürreşid İbrahim’in İzinde” başlıklı sempozyum düzenlendiğini kaydederek Kazan’da III. sempozyumun yapılmasının anlamlı olduğunu dile getirdi. Prof. Dr. Örs, “Geçmiş yüzyıllarda Müslüman dünyasının matbuat vasıtasıyla birbirlerinden haberdar olduklarını ve yaşadıklarını yazıya geçirdiklerini” ifade ederek Kazan’da gerçekleştirilen üçüncü Abdürreşid İbrahim sempozyumunun “Türk-İslâm dünyasının 19. yüzyılda fikir hareketlerinin nasıl doğduğunu ve ne gibi sorunlara çözüm aradığını yeniden düşünmemizi sağlayacaktır” dedi.

Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Mustafa S. Kaçalin de, “Bir zamanların yaşayan dili olan Abdürreşid İbrahim’in dili nasıl kullandığını, nerelere götürdüğünü” öğrenmek bakımından sempozyumun faydalı olacağını söyledi.

Kazan Federal Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Tarih ve Şarkiyat Enstitüsü Müdürü Ramil Hayrutdinov ise Abdürreşid İbrahim’in pek çok ülkeye giderek iz bırakmış ilginç bir entelektüel olduğunu belirterek şunları kaydetti: “Kendisi matbaacı, dil bilimci, pedagog olan Abdürreşid İbrahim gittiği ülkelerde Müslümanların hayatıyla ilgilenmiş, fikir hareketleriyle bir arada tutmaya gayret göstermiştir”.

Sempozyuma Türkiye, Rusya ve Japonya’dan 40 akademisyen katılarak bildirilerini sundular.