Bilkent Üniversitesi tarafından 23 yıldan beri organize edilmekte olan Büyük Türk Dili Kurultayı’nın XIII.’sü Bilkent Üniversitesi, Yunus Emre Enstitüsü ve Varşova Üniversitesinin iş birliğinde 25-28 Eylül 2018 tarihleri arasında Varşova’da düzenlendi. Kurultaya; Türkiye Varşova Büyükelçisi Tahsin Tunç Üğdül, Azerbaycan Varşova Büyükelçisi Dr. Hasan Hasanov, Yunus Emre Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Şeref Ateş, Varşova Üniversitesi Şarkiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Piotr Taraha, Yunus Emre Enstitüsü Varşova Müdürü Doç. Dr. Öztürk Emiroğlu, Türkiye Azerbaycan Dostluk İşbirliği Dayanışma Vakfı Başkanı Prof. Dr. Enver Hasanoğlu ve Polonya, Belçika, Sırbistan, Arnavutluk, Rusya, Azerbaycan, Irak ve Türkiye gibi farklı ülkelerden 120 akademisyen katıldı.

Açış konuşmaları ile başlayan programda Türkiye Cumhuriyeti Varşova Büyükelçisi T. Tunç Üğdül, VIII. yüzyılda Orhun Abideleri’nde yazılı örneklerini vererek henüz dünyada pek çok dil yokken yazı dili hale gelen Türkçenin, X. yüzyılda Kaşgarlı Mahmud’un Divan-ı Lügatit Türk başlıklı eseri ile farklı renkler sunduğunu kaydetti ve sözlerini şöyle sürdürdü: 

“Halk, divan, tasavvuf ve modern edebiyat kanatlarıyla Anadolu ve Balkanlar coğrafyasında asırlardır zengin edebiyat ürünleri veren bu dilin gelişim tarihini ve geçirdiği evreleri iyi bilen Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu büyük lider Mustafa Kemal Atatürk, askeri, siyasi ekonomik ve idari yapılanma kadar önemli bir iş olarak dil meselesini görmüştür. Bu sebeple Türk Dili Tedkik Cemiyeti’ni kurdurmuş ve bu günü yani 26 Eylül’ü Türk Dili Bayramı olarak ilan ettirmiştir. Türk Dili Bayramı günümüz kutlu olsun. Dilimizi inceleyip dünyaya tanıtan, öğreterek yayan herkese minnet borçluyuz. Şair Arif Nihat Asya’nın vurguladığı gibi “ses bayrağımız” olarak varlığını sürdüren Türk diline sahip çıkmalıyız. Cumhuriyetin ilk yıllarında Varşova’da elçilik yapmış büyük şair Yahya Kemal Beyatlı’nın dediği gibi “annemizin sütü” gibi temiz bu dilin sonsuza dek yaşaması için daha fazla çalışmalı ve geliştirmeliyiz.” 

Azerbaycan Cumhuriyeti Varşova Büyükelçisi Dr. Hasan Hasanov Türk dili tarihine, Türk dilleri arasındaki ilişkilere değindiği konuşmasında, eski bir başbakan ve dışişleri bakanı olarak bu hususta yaşadığı bazı hatıralarını katılımcılarla paylaşırken Türk dünyasında dil birliğinin kurulmasının elzem olduğunu ifade etti.

Türkiye Azerbaycan Dostluk İşbirliği Dayanışma Vakfı Başkanı Prof. Dr. Enver Hasanoğlu, merhum İhsan Doğramacı tarafından başlatılan Türk Dili Kurultayı’nın bugün de devam ettiğini hatırlatırken, geçen 12 kurultay gibi bu kurultayda da çok değerli bilim insanlarının bildirilerini dinleyecek olmaktan duyduğu memnuniyeti dile getirdi.

Kurultay Düzenleme Kurulu Başkanı ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Rasim Özyürek ise dilin önemini vurguladığı konuşmasında “Bayrağımız bizler için kutsaldır ve her şeyden önemlidir. Tıpkı bayrağımız gibi dilimiz de kutsaldır. Bayrağımızı koruduğumuz gibi dilimizi de korumalıyız. Bu Kurultaylar bu doğrultuda gerçekleştirilmektedir. Kurultayımıza bildirileriyle dünyanın farklı ülkelerinden katılım sağlayan tüm akademisyenlerimize şükranlarımı sunuyorum” ifadelerini kullandı.

Varşova Yunus Emre Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Öztürk Emiroğlu, 2014 yılında Türkiye ve Polonya’nın diplomatik ve tarihi ilişkilerinin 600. yılını kutladığını hatırlatarak başladığı konuşmasında, iki ülke arasındaki ilişkilerin savaş döneminde bile kesintiye uğramadığına vurgu yaptı. Prof. Dr. Tadeusz Kovalski, Prof. Dr. Ananiarz Zajoczkowski, Prof. Dr. Jan Rechman, Prof. Dr. Tadeuş Majda, Prof. Dr. Henryk Jankowski gibi önemli Türkologların yetişmesine de vesile olan tarihi dostluğun derinlere uzandığı bir ülkede kurultayın düzenlenmesinin önemine dikkat çeken Emiroğlu, 2019 yılında Krakov Jagiellon Üniveritesinde Türkoloji’nin açılışının 100. yılının kutlanacağını da belirtti.

Programda konuşan Varşova Üniversitesi Şarkiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Piotr Taraha da Hititolog olarak Türkiye’ye ve Türkolojiye özel önem verdiğini ifade ederken iki ülke arasındaki tarihi dostluğa vurgu yaptı.

Toplamda 114 bildirinin sunulduğu kurultayda Türk dili, edebiyatı, tarihi, müziği alanlarında farklı görüşlerin yer aldığı bilgi şöleninin 26 Eylül Türk Dili Bayramı ve Avrupa Diller Günü’nde yapılması etkinliğe ayrı bir anlam kazandırdı.